Sigarayı bırakma yöntemleri

Nikotin bantlarının yan etkileri var mı, Akupunktur ve hipnoz bilimsel olarak sigarayı bırakma yöntemleri mi, hangi ilaçlar etkili? Prof. Dr. Ziya Gülbaran ntvmsnbc’ye anlattı.

İSTANBUL – Dünya Sağlık Örgütü’nün 1997 verilerine göre dünyadaki 15 yaş üstündeki erkeklerin yüzde 47’si, kadınların da yüzde 12’si sigara içiyor. Yapılan araştırmalar sigara içmeye başlayanların yüzde 70’inin bağımlı olduğunu ortaya koyuyor.

Kanser yaptığı bilimsel olarak kanıtlanan sigaradaki katranın yüzde 70’i akciğerlerde birikiyor. Akciğer kanseri, damar sertliği, damar sertliği, kronik bronşit gibi pek çok hastalığın nedeni olan sigara, içeriğindeki karbon monoksit nedeniyle de kandaki oksijen oranının yüzde 15 azalmasına neden oluyor. Sigara dünyadaki her beş ölümden birinin doğrudan sorumlusu.

İstatistikler, bağımlıların yüzde 67’sinin sigarayı bırakmak istediğini ortaya koyuyor. Sigaranın bilinen sakıncalarının yanı sıra artık, sigarayı bırakmak için artık yeni bir sebep daha var. 19 Temmuz itibariyle lokanta, bar ve kıraathanelerde de sigara içilemeyecek.

Uzmanlar sigarayı bir kerede bırakmayı denemenin daha başarılı sonuç vereceğini ve kişinin iradesinin en önemli nokta olduğu konusunda hem fikir. Bununla birlikte sigarayı bırakmak isteyenlere, pek çok üniversite ve hastane bünyesinde var olan sigarayı bırakma poliklinikleri yardımcı oluyor.

En büyük polikliniklerden biri olan İstanbul Tıp fakültesinin başında bulunan, Çapa Tıp fakültesi öğretim Üyesi Prof. Dr. Ziya Gülbaran sigarayı bırakmaya yardımcı olan farklı yöntemleri ve polikliniklerin işleyişini ntvmsnbc’ye anlattı:

NİKOTİN BANDI VE SAKIZI YARDIMCI OLUR
Sigarayı bırakmada en önemli konu elbette hastanın karar vermesi ve iradesidir. Bunun dışında özellikle günde en az bir paket sigra içen ve uyandıktan sonraki yarım saat içinde ilk sigarasını içen kişileri nikotin bağımlısı olarak tanımlıyoruz. Bu tür hastalarda sigarayı bırakmalarında nikotin bandı ya da nikotin sakızını yardımcı olarak kullanıyoruz. Hastaların sigara ile aldıkları nikotini dışarıdan sakız ya da bantla replese ediyoruz, buna replasman tedavisi deniyor.

Nikotin sakızının etkisi, çiğnenmeye başladıktan yaklaşık 15 dakika sonra biter. Bu durumda günde 8 taneye kadar nikotin sakızı çiğnenmesini tavsiye ediyoruz. Ayrıca hastalarımız, sakızı ağza aldıktan sonra çiğnemekten ziyade dilin altında ya da dişlerin kenarında sakızı emerek yavaş şekilde nikotini almalarını tavsiye ediyoruz.

Yaklaşık 24 saat etkili olan nikotin bantları ise çoğu durumda daha iyi sonuçlar verebiliyor. Bu bantları kullandığınızda, ağzınızda bir sakız bulunudurmanıza gerek yok, vücudunuza bant aracılığı ile yeterli nikotini 24 saat boyunca verebiliyorsunuz.

ÜÇ FARKLI NİKOTİN BANDI
Nikotin bantları üçe ayrılıyor ve kutuları üzerindeki numaralarla çeşitleri belirtiliyor. Hasta, günde 10 tane yani yarım paket sigara içiyorsa 1 numaralı kutu, bir paket içeriyorsa 2, bir paketten fazla içiyorsa da 3 numaralı kutu ile vücudun alıştığı nikotini replase etmeye çalışıyoruz. Bunları sigarayı bırakmaya karar verdikten sonra en az iki hafta boyunvca kullanılmasını öneriyoruz.

Hem nikotin sakızının hem de nikotin bantlrının tek bir durumda yan etkisinden sözetmek mümkün; eğer nikotin bandı ya da sakız ile aynı anda sigara içmeye devam ederseniz vücutta aşırı nikotin olacağı için çarpıntalar olabilir, kişi kendini huzursuz ve rahatsız hissedebilir. Bu konuda hastayı bilgilendirmek gerekiyor. Bunun dışında bu ürünlerin her hangi bir yan etkisi bulunmuyor.

YARDIMCI İKİ İLAÇ
Piyasada sigara bırakmaya yönelik çeşitli ilaçlar bulunuyor. Bu konuda ilk çıkan ilaç Zyban’dı. Bu ilaç depresyon tedavisinde kullanılıyor. Ancak 30 yıl kadar önce ABD’de bu ilacı kullanan insanlar doktorlarına geri döndüklerinde depresyonun yanında, artı sigara içmek istemediklerini, sigaraya karşı bir tiksinti duyduklarını söylediler. Bu zayıf etkili anti depresan daha sonra sigarayı bırakmada yardımcı ilaç olarak kullanılmaya başlandı.

Yakın yıllarda da, Zyban’dan biraz daha etki olduğu belirtilen Champix adındaki ikinci bir ilaç piyasaya sunuldu. Bu iki ilaç da Türkiye’de mevcut fakat maalesef devlet bu ilaçları ödemiyor. Bu ilaçaların iki kutusu 300 Lira’ya yakın yani oldukça pahalı ilaçlar. İlaç Amerikan FDA yani ilaç denetim kurumunun ve Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı’nın onayını almış, güvenilir ilaçlardır.

AKUPUNKTUR VE HİPNOZ BİLİMSEL DEĞİL
Biz üniversitedemizdeki hastalarımızın sigarayı bırakmalarında nikotin bantlarından ve saydığım iki ilaçtan yararlanıyoruz. Bunun dışında hipnoz, akupunktur ya da meditasyon gibi uygulamalara yönlendirme yapmıyoruz. Ancak hastanın kendisi bu gibi yöntemlerden yararlanıp sigarayı bıraktıysa bizim için sonuç sevindirici. Ancak biz kendimiz hastalarımıza yöneltmiyoruz.

Akupunktur ya da hipnoz gibi yöntemler, blimsel olmaktan çok hastaların sigaraya bırakmada psikolojik destek sağladığı uygulamalardır. Yani hastaya bir şekilde kendisine ilgi gösterilmesi ile verilen moral destek, sigarayı bıraktırmada belki de etkili olabilir. Ancak bunlarla ilgili bilimsel yayınlarda ortaya konmuş bir kanırt yok.

BAŞARI EN FAZLA YÜZDE 50 OLABİLİYOR
Bütün dünyada sigara bıraktırma kliniklerinin başarısı, en sıkı takiplerde bile yüzde 50 oranındadır, yani 10 hastadan 5’i sigarayı bırakmışsa o klinik için başarılı diyebilirz. Yüzde 100 sigarayı bıraktırma gibi bir şansımız ne yazık ki yok.

Kliniğe gelen hastaları takiplerimiz sonucunda, en az iki ay boyunca hasta sigara içmiyorsa biz bu kişiyi sigarayı bırakmış kabul ediyoruz.

19 Temmuz’da yürürlüğe girecek yasaklardan sonra, yasaklı alanlarda sigara içemediği zaman yaşayacağı sıkıntı karşısında sigarayı bırakmamış kişilere stresle mücadele yöntemlerini öneriyoruz.

BIRAKMAYANLAR NE YAPABİLİR?
Örneğin aklınıza sigara geldiğinde içinizden 10’a kadar saymanız sonra farklı şeyler düşünmeniz, sigara içmeyi 5 dakika ertelemeniz ya da sigaranın yerine koyabilceğiniz sakız ya da elma gibi size kilo aldırmayacak, el ve ağız alışkanlığınızı geçiştirecek yiyecekler yemenizi önerebilirim.

Bu önerilerimizi polikiliğine gelmeden ya da nikotin bandı veya ilaç kullanmadan sigarayı bırakanlar için de önerebilirm. Ayrıca her zaman için bağımlıları sigara bıraktırma polikliniklerine kabule hazırız.

HER ZAMAN GELEBİLİRSİNİZ
Maalesef çok ciddi bağımlılık yapan bir maddeyle karşı karşıyayız, bu bakımdan sigaranın asla basit bir alışkanlık olmadığını bilincinde olarak, hastalarımızla yakından ilgileniyoruz. Bırakmak istiyorlarsa her hangi bir üniversiteden ya da devletin göğüs hastalıkları hastanesine başvurduklarında derhal takibe alınacaklardır. Sigarayı bırakmak isteyen insanların her zaman yanlarında olduğumzu, sabrımızı tüketmeden konuyu birlikte çözmeye çalışacağımızı söyleyebilirim.